Του Γιώργου Δαλιάνη
με τη συνεργασία του Γιώργου Ευσταθόπουλου
Η έκδοση ευνοϊκών δικαστικών αποφάσεων επί φορολογικών καταλογισμών σε βάρος του καθηγητή και τέως αντιπροέδρου της Βουλής κ. Αλέξη Μητρόπουλου και του τραγουδιστή Μιχάλη Χατζηγιάννη, προκάλεσε ποικίλες απορίες κι ερωτήματα τα οποία τέθηκαν μαζικά υπόψη μας, κυρίως από φυσικά αλλά και νομικά πρόσωπα.
Σε απάντηση αυτών και κυρίως προς άρση της συγχύσεως που δημιουργήθηκε, επισημαίνονται τα ακόλουθα:
Το Συμβούλιο της Επικρατείας, εξέδωσε δύο αποφάσεις, μια για τον καθηγητή και τέως αντιπρόεδρο της Βουλής και μια για το γνωστό τραγουδιστή, κατόπιν προδικαστικού ερωτήματος του Διοικητικού Εφετείου Αθηνών, το οποίο ακολούθως έκρινε οριστικώς επί της φορολογικής διαφοράς του κ. Χατζηγιάννη.
Με την υπ΄ αρ. 1623/2016 απόφαση, που αφορά στον κ. Μητρόπουλο, το ΣτΕ έκρινε επί της παραγραφής του δικαιώματος του Δημοσίου να καταλογίσει ΠΡΟΣΤΙΜΑ του Κώδικα Βιβλίων και Στοιχείων.
Σύμφωνα με την άνω απόφαση, κρίθηκε ότι η συνδυαστική εφαρμογή των διατάξεων της παρ. 5 του άρθρου 9 του Ν. 2523/97 και της παρ. 4 του άρθρου 84 του ΚΦΕ, με τις οποίες η παραγραφή διαμορφωνόταν στην δεκαετία για τα πρόστιμα του ΚΒΣ, ως επίσης και η εφαρμογή των διατάξεων του (άρθρου 12 παρ. 7) του Ν. 3888/2010, του (άρθρου 18 παρ. 2) Ν. 4002/2011 και του Ν. 4098/2012, με τις οποίες η ως άνω δεκαετία παρατεινόταν ακόμα περισσότερο, ΔΕΝ είναι ΝΟΜΙΜΗ.
Συνεπώς, τυγχάνει εφαρμογής η διάταξη του ΚΒΣ η οποία προβλέπει την πενταετή παραγραφή του δικαιώματος του Δημοσίου να καταλογίσει πρόστιμα του ΚΒΣ.
Στην περίπτωση του κ. Χατζηγιάννη, το Διοικητικό Εφετείο Αθηνών έκρινε, κατόπιν αποφάσεως του ΣτΕ που εκδόθηκε για την ίδια υπόθεση μετά από προδικαστικό ερώτημα του Δ. Εφετείου προς αυτό, τα ακόλουθα:
Ο χρόνος φορολόγησης της αδικαιολόγητης προσαύξησης της περιουσίας (αδικαιολόγητο εισόδημα) δεν είναι (απαραίτητα) αυτός που συγκεκριμένο χρηματικό ποσό εμβάζεται στο εξωτερικό. Θα πρέπει να ερευνάται από την ελεγκτική αρχή ο τρόπος σχηματισμού του κεφαλαίου σε βάθος χρόνου (ήτοι κατά τη διάρκεια πλειόνων χρήσεων), που εμβάζεται στο εξωτερικό δηλαδή ο χρόνος απόκτησης του εισοδήματος. Για τον τραγουδιστή λοιπόν κρίθηκε ότι το χρηματικό ποσό του εμβάσματος αποτελεί συγκεντρωτικό ποσό εισοδημάτων ετών και όχι ενός έτους μόνο (δηλαδή του έτους πραγματοποίησης του εμβάσματος) και επομένως υπόκεινται σε φορολόγηση τα εισοδήματα αυτά αλλά για τη χρονιά που αποκτήθηκαν.
Δηλαδή, στην φορολογία εισοδήματος, κρίθηκε ότι “τα άγνωστης προέλευσης εισοδήματα θα πρέπει να φορολογούνται στο έτος που αποκτήθηκαν, στον πραγματικό χρόνο δηλαδή και όχι τότε που π.χ εμφανίζονται στο τραπεζικό σύστημα με τη μορφή εμβάσματος”.
Κατόπιν τούτου, το Διοικητικό Εφετείο Αθηνών δικαίωσε πλήρως τον κ. Χατζηγιάννη, κατά παραδοχή του άνω σχετικού ισχυρισμού, και διέταξε το Ελληνικό Δημόσιο να επιστρέψει ως “αχρεωστήτως καταβληθείσες τις δόσεις του φόρου που είχε μέχρι σήμερα έχει καταβάλει”.
Το Δημόσιο έχει δικαίωμα να υποβάλει αίτηση αναίρεσης κατά της άνω αποφάσεως ενώπιον του ΣτΕ, το οποίο όμως ήδη έχει πάρει θέση επί του θέματος και συγκεκριμένα για τον ορθό τρόπο ελέγχου εκ μέρους των ελεγκτικών αρχών και την εν γένει εφαρμογή της νομοθεσίας.
Με την άνω απόφαση κρίθηκαν και άλλα νομικά θέματα, που θα αποτελέσουν αντικείμενο εμπεριστατωμένης μελέτης μας, όπως η φύση των διατάξεων περί αδικαιολόγητης προσαύξησης περιουσίας (τρόπος εξεύρεσης του φορολογητέου εισοδήματος και όχι αναδρομική επιβολή φόρου) και ο χρόνος παραγραφής στην φορολογία του εισοδήματος (που δεν ταυτίζεται με την απόφαση για τον κ. Μητρόπουλο που αφορά στο αντικείμενο του ΚΒΣ).
Συμπερασματικά, η νομοθεσία από μόνη της μετά τις αλλεπάλληλες τροποποιήσεις της, αλλά και τις ερμηνευτικές εγκυκλίους του Υπουργείου Οικονομικών, επέφερε σύγχυση ως προς το τι τελικά ισχύει και τι όχι ως προς το χρόνο παραγραφής των φορολογικών υποθέσεων.
Εφόσον Φοροτεχνικοί, αλλά και έγκριτοι νομικοί, δεν είναι σε θέση να απαντήσουν με βεβαιότητα ποιες υποθέσεις και πότε παραγράφονται, είναι εύκολο να φανταστείτε τι σύγχυση επικρατεί στους φορολογούμενους και ιδιαίτερα σε αυτούς που βρίσκονται σε καθεστώς ελέγχου ή αναμονής ελέγχου.
Αποτελεί επομένως επιτακτική ανάγκη να συμμορφωθεί η Διοίκηση προς το περιεχόμενο των εκδιδόμενων αποφάσεων των Δικαστηρίων και να χορηγήσει σχετικές οδηγίες προς όλους τους ελεγκτικούς της μηχανισμούς, οι οποίοι παρουσιάζονται αρνητικοί ως προς την εφαρμογή των δικαστικών αποφάσεων και κυρίως ως προς τις νομικές κρίσεις αυτών (π.χ. παραγραφή, τρόπος ελέγχου κ.λ.π.), οδηγώντας τους φορολογούμενους στις αίθουσες των δικαστηρίων και στην οικονομική τους εξόντωση.
Με την ευκαιρία, επ αφορμή φορολογικών διαφορών που χειριστήκαμε, θα θέλαμε να παρατηρήσουμε ότι επιτέλους η Διεύθυνση Επίλυσης Διαφορών (ΔΕΔ), εξετάζει τις περισσότερες υποθέσεις και μάλιστα παίρνοντας θέση επί της ουσίας, προστατεύοντας τους φορολογούμενους από την αυθαίρετη, εκ μέρους των ελεγκτικών αρχών, άσκηση της εξουσίας ελέγχου και καταλογισμού φόρων και προστίμων.
* O κ. Γιώργος Δαλιάνης είναι διευθύνων σύμβουλος της Artion και ο κ. Γιώργος Ευσταθόπουλος δικηγόρος – συνεργάτης της ίδιας εταιρείας